Müddessir Suresi 1. Ayet

Hz. Peygamber Hira mağarasında vahiy meleğinin sesini işitip kendisini de görünce korkusundan titremeye başlamış, hemen ailesine gelerek “Beni örtün, beni örtün!” demiş; onlar da üzerine bir örtü örtmüşler ve serin su serpmişlerdi. Bunun ardından, “Ey örtüsüne bürünen!” hitabıyla başlayan Müddessir sûresinin ilk beş âyeti inmiştir (Buhârî, “Tefsîr”, 74:1-5). Bununla birlikte “örtüsüne bürünen” ifadesine mecaz olarak “peygamberlik kisvesine bürünen, bu ağır görevi yüklenen” anlamları da verilmiştir (Râzî, XXX, 190; Şevkânî, V, 373; İbn Âşûr, XXIX, 294). “Kalk, uyar” emri Muhammed aleyhisselâmın, peygamber olarak tevhid dinini ve Allah’ın mesajlarını insanlığa tebliğ etmekle görevlendirilişinin ilânıdır. Resûlullah efendimiz bu emri aldıktan sonra insanları tevhid dinine çağırmaya başlamış, son nefesine kadar da bu görevini sürdürmüştür. “Sadece rabbinin büyüklüğünü dile getir” emri, tevhid dininin en önemli unsuru olan “Allah’ın birliğine iman ve O’na kulluk” esasını ortaya koymaktadır. İslâm’ın bu temel ilkesinin hemen ardından gelen “Elbiseni temiz tut” emri ise Hz. Peygamber’in maddî olarak elbisesini necâset vb. pisliklerden temiz tutması, mânevî olarak da güzel ahlâkla bağdaşmayan davranışlardan ve günahlardan nefsini arındırması anlamında yorumlanmıştır (Zemahşerî, IV, 180-181). Âyetteki siyâb (elbise) kelimesinin mecaz olarak kullanıldığını belirten ve bu kelimeye “amel, kalp, nefis, beden, aile, din, ahlâk” gibi farklı mânalar veren başka müfessirler de olmuştur (bk. Şevkânî, V, 374). Buradaki temizlik maddî mânada alındığında “elbise” bir örnek olup genel olarak beden temizliğinin, kezâ ev bark, mâbed vb. özel veya ortak alanların temizliğinin de bu buyruğun kapsamına girdiğinde kuşku yoktur. 5. âyette “Her türlü pislikten uzak dur” diye çevirdiğimiz cümle de dış temizlikten sonra inanç ve ahlâk temizliğini, iç arınmayı vurgulamaktadır. Sonuç olarak bu iki âyette, son derece veciz bir üslûpla, Hz. Peygamber’e ve onun şahsında müslümanlara hem maddî hem de mânevî temizlik emredilmiş olup, bu buyruğun daha ilk inen ve Hz. Peygamber’i risâlet görevine hazırlayan âyetlerde yer alması son derece anlamlıdır.

[691] Müddessir sûresi hakkında genel bilgi için bk. Bayraklı, KUR’ÂN TEFSÎRİ, XX, 119.[692] Hz. Peygamberin uyarıcılık misyonuyla ilgili hususlar hakkında bilgi için bk. Bayraklı, KUR’ÂN TEFSÎRİ, XX, 122-125.  

1- Bu bir deyimdir. Sorumluluk yüklenen, seslenilen, vahye muhatap olan, içine kapanıp toplumdan soyutlanan, yılgınlık gösteren” gibi anlamlara gelmektedir. Arapçada; “elbiseye bürünmek,” deyim olarak yeni görev üstlenmek demektir.  

[Not:Müddessir=“Dessar-dış elbise” kökünden: Sarınıp bürünen, saklanıp gizlenen kişiler veya kullanılmadığından pas bağlamış kılıç gibi kesiciler (dasir) anlamına gelir. Şiar ise, vücuda temas eden iç giysi demektir. Bu hitapla, biz Muhammed (S.A.V) ümmetine, Hakk davayı tebliğ ve temsil için ortaya çıkmamız, kendi köşemize kapanıp kalmamamız gerektiğine işaret edilmektedir.]  

Hz. Muhammed (s.a.a)'e, ilk olarak 87. sûrenin ilk âyetleri vahyedilmiş, ondan sonra üç yıl vahiy kesilmiştir. Bir gün gökten bir ses duymuş, başını kaldırıp bakınca Hıra dağında, üç yıl önce kendisine gelen meleğin yerle gök arasında bir kürsüde oturduğunu görüp korkarak evine dönmüş, beni örtün, beni örtün demiş, örtülüp bürününce bu sûre vahyedilmiştir (al-Tecrid, 1. Babu keyfe kane bed'ül-vahyi ila Rasûlillahi sallallahu aleyhi ve sellem, 5-6).  

bk. et-Tefsîru’l-Kebir, 30:189-190; Lisânü’l-Arab.  

1.Buhari ve Müslim`in Cabir bin Abdullah (r.a.)`tan onun da Resulullah (a.s.)`tan rivayet ettiğine göre Hira`da Resulullah (a.s.) ilk vahye muhatab olduğunda çok korkmuş, eve geldiğinde kendisini bir üşüme almış ve elbiselerine bürünmüştür. Bu yüzden bu ayeti kerimede ona böyle hitab edilmiştir.  

Bilge Tanrı, Kuran'ı Muhammed'e indirdiği halde Kuran'ın olağanüstü matematiksel mucizesini çağımız insanına bir mesaj olarak sakladı. 19 asal sayısı üzerine kurulu matematiksel sistemden söz eden ayetler, ismi Gizlenen olan 74. surede bir giz olarak bulunuyordu. Kuran'ın inişinden tam 19x74 kameri yıl sonra, 1974 yılında, isminin kökleri Kuran'da tam 19 kez geçen bir monoteist müslüman yoluyla çıkarılması takdir edilen bu mucize, kompüter çağının insanına Kuran'ın kaynağı konusunda evrensel ve fiziksel bir kanıt sunmaktadır. Bu mucizeyi görebilme şansına sahip olan müminler, gelenekleri, mezhepleri ve kalabalıkları sorgulayıp eleştirebilme cesareti gösterebilmektedir. Gerçekleşenlere baktığımızda, tüm surenin 19 koduna dolaylı ve dolaysız referanslarda bulunduğunu görüyoruz. "Ey gizlenen" hitabının muhatabı insandan başka bir şey de olabilir mi? Kitabın sonundaki Notlar bölümünde bu konuda bazı örnekleri bulacaksınız.  

(2)Resûl-i Ekrem (asm) vahye ilk mazhar olduklarında Cebrâîl (as)’ı Hirâ mağarasında iken aslî şekli ile görmüş, vücûdunu bir ürperti ve titreme kaplamıştı. Hemen evine gelip eşi Hz. Hadîce (ra) vâlidemize: “Beni örtün!” buyurdu. Onun üzerine bu âyet-i celîle nâzil oldu. (Beyzâvî, c. 2, 541)  

[6] Mekke'de nâzil olmuş, (56) âyettir.[7] Veya peygamberlik libasına bürünmüş.  

(Mekke’de nazil olmuştur ve 56 ayettir. Sure, adını ilk ayetindeki “el-müddessir” kelimesinden almıştır. “Müddessir”, örtüsüne bürünen, sarınan demektir. Hz. Peygamber’e hitap eden ilk ayet, Müzzemmil suresinden önce nazil olmuştur.)  

Bu sûrenin ilk yedi ayeti, Mekke döneminin henüz başlarında indirilmiştir. Sûrenin geri kalan kısmı ise, bundan birkaç yıl sonra, İslâm açıktan tebliğ edilmeye başlandığı sıralarda nazil olmuştur. Adını, birinci ayetinde geçen ve Hz. Peygamberin Kur’an mesajıyla ilk karşılaştığında yaşadığı şaşkınlık ve sarsıntıya işâret eden “Müddessir: Örüsüne sarınan, bürünen” kelimesinden almıştır. 56 ayettir.  

1 (اَلْمُدَّثِّرُ) kelimesinin aslı (اَلْمُتَدَثِّرُ)’dir ve “örtüsüne bürünen, örtünen demektir. Bu kelimenin; kinâye olarak, “üstün sıfatlara bürünmek” anlamı da vardır. (اَلْمُدَّثِّرُ) kelimesi, mecâzen “toplumdan uzaklaşan, yalnız kalmak isteyen” anlamına da gelebilir. Bu anlam, daha uygun olduğu için tercih edilmiştir. 2 Yani, “Ey Muhammed!”  

[5400] Zımnen: İçine kapanıp yatan, uzlete çekilen kişi... Muddessir kelimesinin türetildiği tedessera fiili, “alta alınan şey” ile ilgilidir. Hatırlanacağı gibi Muzzemmilin türetildiği tezemmele de “üste alınan şey” ile ilgiliydi. “Erkek devenin dişi deveyi altına almasına” tedessera’l-fahlu’n-nâkate denilir. Tedessera’r-raculu feresehû, “Adam atına bindi” demektir. Mecazen sahibi sırtına bindiği için, ed-desr “çok mal” demektir. Yine hadiste geçen zehebe eshabu’d-dusûri bi’l-ucûr (Mal sahipleri ecrin tamamını alıp götürdü) hadisi de bu anlamı teyit eder (Mekâyîs ve Müfredât). Kelime bu yatağı izleyerek “değerin üzerine binmeyi, uzanmayı” ifade eder.  

Müddessir kelimesi (aslı mütedessir) ayrıca “yalnızlık ve inziva arzu eden” mânasına gelir. Allah Teâlâ, nebîsine “Artık inzivayı bırak, bütün dünyanın önüne öğretici ve uyarıcı olarak çık!” “Çevrende gaflet içinde bulunan insanları uyar. Kendilerini yaratıp bunca nimetlerle donatan o Yüce Rabbin onları görüp işittiğini ve sonunda hesaba çekeceğini hatırlat” demektedir. “Allah’ın büyüklüğünü anmak “Allahu ekber!” demek İslâm’ın özetidir, başta gelen emridir ve bir zikirdir. Risaletin başlangıcında öğretilen bu zikir, ezanda, namazlarda, hacda, kurbanda, hayatın her tarafında devam eder. 4. âyette beden temizliği ile ruh temizliği arasındaki sıkı ilişki hatırlatılıyor. Bu âyet, “Cinsel zaaftan uzak dur!” mânasına kinaî anlam ile de tefsir edilmiştir. Böylece müminlerin kalplerini, ruhlarını, bedenlerini, elbiselerini, ırzlarını tertemiz yapmaları emredilmektedir. Mânaları çok özlü olan ilk 7 âyeti iyi düşünen bir insan, risaletin başında bu buyrukların, verilmesi gereken en hikmetli, tam yerli yerinde emirler olduğunu anlar, risaletin önemli bir delilini bulur.  

5778 In these wonderful early mystic verses there is a double thread of thought; (1) A particular occasion or person is referred to; (2) a general spiritual lesson is taught. As to (1), the Prophet was now past the stage of personal contemplation, lying down or sitting in his mantle; he was now to go forth; boldly to deliver his Message and publicly proclaim the Lord; his heart had always been purified, but now all his outward doings must be dedicated to Allah, and conventional respect for ancestral customs or worship must be thrown aside; his work as a Messenger was the most generous gift that could flow from his personality, but no reward or appreciation was to be expected from his people, but quite the contrary; there would be much call on his patience, but his contentment would arise from the good pleasure of Allah. As to (2), similar stages arise in a minor degree in the life of every good man, for which the Prophet's life is to be a universal pattern. (R).